zondag 17 augustus 2014

Stromae en David Bowie

Omdat ik in één van de eerste lessen voor 4 VWO een nummer van Stromae wil gebruiken (Papaoutai) heb ik wat zitten rondkijken op YouTube. Want hoewel ik Stromaes muziek al goed kende, was ik met zijn clips vooralsnog onbekend. Die blijken buitengewoon artistiek, en ondersteunen écht het verhaal dat hij met zijn muziek vertelt.

Zo is hij in Tous les mêmes tegelijkertijd zowel een man als een vrouw. Aan één kant heeft hij lang haar en oogschaduw en gedraagt hij zich vrouwelijk, maar wanneer de camera hem vanaf de andere kant filmt ziet hij eruit als een man en gedraagt hij zich ook zo. Ondertussen bezingt hij de eeuwige verschillen en relatieperikelen tussen man en vrouw, van beide kanten. Hij besluit met “Tous les mêmes, tous les mêmes, tous les mêmes, et y’en a marre”, oftewel “allemaal hetzelfde, allemaal hetzelfde, allemaal hetzelfde, en we zijn het zat”.

Ook Papaoutai heeft een originele en artistieke clip. Hierin krijgt een klein jochie maar geen contact met zijn onbeweeglijke vader die er overigens precies zo uitziet als hijzelf, maar dan wat groter. Stromae zelf speelt de vader. Hij kan zich angstaanjagend goed als onbeweeglijke pop neerzetten: aanwezig maar onbereikbaar. De video geeft ook ruimte voor nieuwe interpretaties van de tekst: het is duidelijk dat Stromae zingt over een niet-aanwezig vader, maar in de clip is er toch zeker wél iemand, hoewel onbereikbaar. Is dit dan slechts een droombeeld van het zoontje? En wat betekent dit voor “Sans même devoir lui parler, il sait ce qui ne va pas” (“zonder zelfs met hem te moeten praten, weet hij wat niet gaat”)? Ik dacht altijd dat hiermee bedoeld werd dat zijn moeder zijn afwezige vader aanhaalde om haar verboden op één of andere manier kracht bij te zetten (“dat mag niet van je vader”), maar het zou ook kunnen dat het jongetje wél denkt een goede band met zijn (ingebeelde) vader te hebben. Zonder woorden weet zijn vader wanneer hij zich niet goed voelt. Ik ben heel benieuwd wat mijn leerlingen volgende week te zeggen hebben over deze en andere kwesties!

Toen ik vandaag de uitvoering van Papaoutai bekeek waar Stromae Lowlands op trakteerde, deed de opkomst me heel sterk denken aan een ander, vooralsnog veel groter artiest. Stromae werd namelijk het podium opgedragen, en als een wassen beeld voor zijn microfoon neergezet. Dit had ik al eerder gezien bij live-uitvoeringen van dit nummer, maar deze keer schoot me het beeld te binnen van hoe David Bowie (ja, hij weer!) in 1979 bij een Saturday Night Live-show voor zijn microfoon gezet werd. Hij móest ook wel getild worden, omdat het pak dat hij droeg het niet toestond te lopen.

Ik vraag me af in hoeverre Stromae David Bowie kent en zich er al dan niet bewust door laat inspireren. Behalve deze (triviale) gelijkenis deed namelijk ook de androgyne verschijning die Stromae in Tous les mêmes neerzet me aan Bowie denken. Laatstgenoemde is misschien wel de bekendste artiest die zich graag androgyn kleedde en opmaakte, hoewel ik zo niet een uitdossing voor de geest kan halen waarin beide seksen verenigd zijn op zo’n duidelijk gescheiden wijze, zoals bij Stromae. De kleren die Stromae in de clip draagt, zouden in ieder geval zó uit Bowies kast kunnen komen. En dan nog iets: aan het einde van de video danst de androgyne Stromae met een meisje dat zeer op hem lijkt, en eenzelfde androgyne verschijning is. Wie dacht er nog meer aan de (overigens vrij recente) clip van The Stars (Are Out Tonight), waarin een jonge David Bowie door een vrouw gespeeld wordt, en de oude Bowie zijn jonge, vrouwelijke evenbeeld ontmoet?

Misschien zie ik hier parallellen of invloeden omdat ik die wíl zien — wij mensen willen nu eenmaal graag connecties leggen en structuur zien, ook waar die er eigenlijk niet is. Ik ben daar geen uitzondering op. Maar ook los van elkaar zijn Bowie en Stromae fenomenen die niet alleen door hun muziek indruk maken. En daarvoor zeg ik uit de grond van mijn hart: thank you en merci!


Stromae bij So You Think You Can Dance (2013). Precies zo’n opkomst deed hij gisteren op Low­lands. Daarvan kon ik nog geen losse video vinden, vandaar de keuze voor deze.


David Bowie bij Saturday Night Live (1979)




Stromae, Tous les mêmes


David Bowie, The Stars (Are Out Tonight) (uitgebreide versie)




Stromae in Tous les mêmes


Stromae en zijn vrouwelijke evenbeeld in Tous les mêmes


David Bowie en zijn vrouwelijke evenbeeld in The Stars (Are Out Tonight)

1 opmerking:

  1. Wat een leuk en origineel idee om met je leerlingen te doen Heleen! Heb zelf ooit in 4 of 5 VWO Alors on danse van Stromae vertaald (voor Levensbeschouwing weliswaar, never mind), ook zeker de moeite waard:) Heel veel succes aankomende week!!
    Groetjes,
    Jenneke

    BeantwoordenVerwijderen