Grijze stenen – Aflevering 5: Kaserne Krampnitz

Afgelopen paar dagen was ik in mijn lievelingsstad Berlijn. Heerlijk! Na mijn vorige bezoek aan de stad schreef ik al over Tempelhof, vandaag zal het gaan over een plek even buiten Berlijn: Kaserne Krampnitz.

Met dank aan deze blog over Berlijn kwamen we op het idee om op de terugweg naar Nederland een tussenstop te maken bij Kaserne Krampnitz. Dit is een in 1937 gebouwde nazi-kazerne, die in 1945 door de Russen is overgenomen en tot 1992 gebruikt werd. Het is een uitgestrekt terrein met meer dan 80 gebouwen, waarvan het merendeel barakken zijn waar de soldaten woonden.

Na de Russische terugtrekking zijn de gebouwen leeg komen te staan. En dat is nu al 24 jaar zo. Inmiddels zijn de barakken in verregaande staat van verval, en is de natuur een heel eind op weg het terrein terug te winnen.

Officieel mag je het terrein niet betreden. Maar het hek dat er omheen staat, is op veel plekken een lachertje. Daarbij wordt het geheel ook niet echt bewaakt, wat gezien de uitgestrektheid en de verlatenheid ook wel logisch is: het hele terrein in de gaten houden zou flinke kosten met zich meebrengen. En daarbij, wie zou nu geïnteresseerd zijn in verlaten, vervallen gebouwen? Nou, wij dus.

Wat het meeste indruk op me maakte tijdens het struinen door de verlaten en overwoekerde straten, was niet eens zozeer de omvang van het terrein en het grote aantal lege gebouwen dat daar maar stond te staan. Veel meer nog dan dat waren het de zo tastbare herinneringen aan de mensen die er gelegerd waren, waarvan de sporen tot in de kleinste details nog zichtbaar waren.

De indeling van de barakken, met de kleine woonkamertjes waar de kachels soms nog in stonden. De kastjes tegen de muren — nu zijn ze leeg, maar ooit hebben hier boeken in gelegen, elpees, serviesgoed? De gordijntjes die rafelig uit de gebroken of soms volledig ontbrekende ramen fladderen en die van een haast ontroerende truttigheid zijn. Bij soldaten zou je toch iets anders verwachten dan witte, kanten gordijntjes. De verroeste fornuizen en de vergeelde badkuipen. En tenslotte de stukken Russische krant die overal achter het behang vandaan komen, met tussen het cyrillische schrift soms een jaartal dat er ineens goed leesbaar uitspringt. ‘1985’ zag ik ergens staan. Die krant is daar dus al langer dan dat ik überhaupt besta.

Helaas werden we na een uur dwalen weggestuurd door een man die kennelijk een soort van bewaker was. Dit ging gelukkig zonder al te veel ellende: we moesten simpelweg het terrein af. Jammer, want er was nog veel te zien geweest!

Mocht je met de auto naar Berlijn gaan, dan is Kaserne Krampnitz echt een aanrader om onderweg te bezoeken. Want hoewel de vervallen gebouwen een mooi geheel vormen met de natuur en een heerlijke desolate sfeer ademen, komt de geschiedenis hier echt tot leven wanneer je iets beter kijkt en je verbeelding haar werk laat doen. Bedenk wat voor mannen er gewoond hebben in de barakken die je ingaat. Bedenk of ze hun familie in Rusland zouden missen. Zouden ze foto’s van hun gezinnen aan de muur hebben hangen? Bedenk dat je naar hetzelfde behang kijkt als waar de soldaten jarenlang tegenaan hebben gekeken. Bedenk dat je over dezelfde wegen loopt, en dat waar nu stilte en vredigheid heerst, de lucht vroeger gonsde van Russische gesprekken en bevelen. Bedenk dat hoewel het zó lang geleden lijkt, het in feite nog geen 30 jaar geleden is dat er Russen in Berlijn en omgeving gelegerd waren. En vooral: bedenk dat je nu eens niet in een museum loopt, maar een wandeling door de geschiedenis zélf maakt.

---

Praktische informatie

Rij om bij Kaserne Krampnitz te komen Berlijn aan de westkant uit. Volg de A2 richting Potsdam. Je komt vanzelf langs het dorpje Krampnitz (vanaf Berlin-Mitte ca. 40 km), dat ligt aan de linkerkant van de weg. Rij nog een klein stukje door over de A2 — je ziet nu vanzelf een oude wachttoren aan de rechterkant van de weg. Die hoort al bij de kazerne. Rij nóg een stukje door, en neem de eerste afslag naar rechts. Dit is een klein weggetje dat naar wat moderne huizen leidt. Ga op de T-splitsing die direct volgt naar links, volg de bocht naar rechts, en ga verderop weer naar rechts het doodlopende straatje in. Parkeer daar de auto; je bent nu hier en kunt vanaf daar te voet verder. Zoals je ziet is het terrein echt heel uitgestrekt, dus neem ruim de tijd om de boel te verkennen. En hou je aan de ongeschreven regels: take nothing but pictures, leave nothing but footprints. Viel spass!